houtje-touwtje-ductape vervoer, Ghaia de gulzige & stigma in Ghana

Akwaaba!

Daar ben ik weer, de tweede week in Ghana ligt alweer achter me.. Time flies when you’re having fun! De week begon met een uitstapje naar het International Office op de campus waar we ons moesten komen voorstellen en registreren. Anthony haalde ons op bij CEDRES en we reden naar het voor Ghanese begrippen luxe kantoor van het hoofd van ‘The International Office’. De beste man was erg vriendelijk en toegankelijk en legde ons uit alle mogelijke diensten te verlenen de komende maanden, waaronder het verlengen van ons Ghanese visum en het verstrekken van een pasje waarmee we toegang hebben tot het zwembad, de bibliotheek en medische zorg binnen de campus. Misschien geeft dit al een beetje aan hoe enorm de campus van KNUST is. Er is een shopping-mall, ziekenhuis, tandarts, restaurant, internetcafé, bibliotheek, zwembad, sportschool, athletiekbaan en zo kan ik nog wel even door gaan. Er werden zoals gebruikelijk in Ghana nog wat beleefdheden uitgewisseld en tot slot werden er groepsfoto’s genomen om op de campus-facebook te plaatsen zodat iedereen op de hoogte is van ons verblijf hier. Hierna was het tijd voor een uitstapje van andere aard, Charlotte had namelijk al een week last van haar tand en wilde graag een bezoek brengen aan de tandarts. We stapten een klein gebouwtje in en Charlotte kreeg voorrang op de lange wachtrij omdat de professor ons begeleidde. Hoewel de praktijk er niet uitzag zoals we volgens Nederlandse standaard gewend zijn was de behandeling verder hygiënisch en prima. Omdat de tandarts niets kon vinden werden we doorverwezen naar het ziekenhuis om daar een röntgenfoto van het gebit te laten maken. De opzet van het ziekenhuis was ook anders dan ik gewend ben, buiten op een grasveldje stond een soort partytent met daaronder een aantal plastic stoeltjes: de wachtkamer. Een stukje verderop stond een klein tafeltje waar je je moest registreren in een boek (de receptie) en daar weer achter was een klein hokje waarin het röntgenapparaat zich bevond (het ziekenhuis).  Hoewel ons verteld werd dat we een week zouden moeten wachten op de foto kwam Charlotte met haar foto naar buiten, de invloed en het aanzien van de professor is blijkbaar overal op de campus groot!

Inmiddels was het al middag en besloten Sasha, Jasmine en ik terug te keren naar CEDRES om aan ons onderzoek te werken terwijl Charlotte met de professor terug ging naar de tandarts. Ik begin me steeds meer af te vragen wat de studenten eigenlijk doen in de board room, ze zitten voornamelijk youtube videos te kijken, te eten en te kletsen. Gezellig is het in ieder geval wel maar concentreren is een uitdaging.

Op dinsdag hadden we onze eerste ervaring met een langdurige stroomstoring, en ook kwam er geen water meer uit de kraan. Korte stroomstoringen zijn hier aan de orde van de dag en we zijn hier inmiddels ook al redelijk gewend aan geraakt, maar dit was de eerste keer dat we een hele dag zonder elektra en water moesten zien te overleven. Aanvankelijk was dit nog niet zo’n probleem maar na een tijdje begon het wel erg heet te worden in huis nu de ventilatoren het niet meer deden. Werken lukte ook niet al te best gezien onze laptops een voor een zonder batterij kwamen te zitten en ook konden we het toilet niet meer konden doortrekken waardoor grote boodschappen even moesten wachten (nogal een beproeving met het pittige eten hier..).

Woensdag was het tijd om weer een bezoek te brengen aan de director of education in Ejisu. Dit keer moesten we het zonder de begeleiding van de studenten doen maar we hadden er wel vertrouwen in dat het goed zou komen. Eenmaal op het station hadden we absoluut geen moeite met het vinden van een trotro. Sterker nog, al snel werd ik (al alpha van de groep omdat ik voorop liep) omsingeld door zeker 6 mannen die me in hun busjes wilde sleuren. Er werd aan alle kanten geschreeuwd en flink aan me getrokken en ik besloot maar om de eerste man die me had aangesproken te volgen in de hoop dat de andere meiden me zouden volgen. Sasha’s feministische kant kwam nog even naar boven toen ze zag dat iedereen aan me zat en ze was verbaasd hoe rustig ik onder alles bleef (jullie kennen me..). Eenmaal in de trotro duurde het niet lang voordat we Ejisu hadden bereikt en het kantoor van de director weer binnenliepen. Al snel bleek dat de director niet aanwezig was en dat ook de toestemmingsbrief niet voor ons klaar lag. Met hangende schouders keerden we terug naar CEDRES om aan ons onderzoek te werken. ’S Avonds hadden we een bespreking met Anthony gepland om het te hebben over mogelijke activiteiten die we in de omgeving kunnen doen met betrekking tot development en education. Ruim een uur na de afgesproken tijd kwam hij aan en bespraken we wat we graag wilden doen in het kader van ontwikkelingshulp en daarnaast ook met betrekking tot onze eigen interesse en opleiding. Sasha gaf aan dat ze graag haar journalistiek-ervaring wilde inzetten om awareness te creeeren omtrent beperkingen en handicaps. Ze had het nog niet uitgesproken of Anthony hing al aan de telefoon met een of andere vriend van een vriend van een tante die het radiostation van Kumasi beheerd om het te regelen. Ook aan Jasmines’ wens om een weekje mee te lopen in een ziekenhuis werd gehoor gegeven en Charlotte en ik willen graag kijken of we iets kunnen betekenen op het gebied van social services gezien dit in Ghana extreem slecht georganiseerd is. Ook werden er telefoontjes gepleegd naar diverse special schools in de omgeving om te vragen of we op korte termijn welkom waren. Tot slot werd ook nog georganiseerd dat we binnenkort kunnen deelnemen aan lessen over braille en gebarentaal wat ons erg goed uitkomt gezien ons onderzoeksonderwerp. Net wanneer alles in kannen en kruiken is en we richting huis willen gaan komt Anthony in de gang het afdelingshoofd tegen. Na een korte, zeer expressieve uitwisseling in het Twi vertelt Anthony dat hij er door zijn afdelingshoofd op werd aangesproken dat hij ons niet heeft voorgesteld. Ze hechten hier in Ghana extreem veel waarde aan ontmoetingen hebben we al diverse keren gemerkt, overal moet je gezicht even komen laten zien en jezelf met naam en bijnaam voorstellen. Het afdelingshoofd haastte zich snel naar zijn kantoor om ons daar officieel ‘voor het eerst’ te ontmoeten. De airco werd zoals gebruikelijk op standje vrieskist gezet en uit allerlei hoekjes kwamen stoelen tevoorschijn. Ook wees hij ons nog op het feit  dat hij de mogelijkheid heeft om echte (!) koffie te zetten in zijn kantoor en dat we altijd welkom zijn om een bakkie te halen. Na de georganiseerde ontmoeting brengt Anthony ons met de auto naar huis en omdat ook een van zijn collega’s mee wil rijden is het erg intiem op de achterbank. Onderweg zien we nog een auto die in het open riool langs de weg is gereden, ik zat er eerlijk gezegd al op te wachten wanneer ik dat eens te zien zou krijgen. De rijkwaliteiten hier in Ghana zijn…bijzonder. Ik zou hier waarschijnlijk zelfs mijn rijbewijs kunnen halen!

Op donderdag gaan Jasmine en Sasha terug naar de director of education om dit keer hopelijk de brief te kunnen ontvangen. Gelukkig lukt het deze keer wel en kunnen we eindelijk veldwerk gaan doen de komende tijd! Wanneer ik die ochtend richting CEDRES loop om aan het onderzoek te werken wordt ik onderweg staande gehouden door een groepje jongens die vragen waar ik studeer. Wanneer ik ze vertel dat ik een uitwisselingsproject doe met the centre of disability and rehabilitation studies beginnen ze ineens heel hard te lachen en gaan er snel vandoor. In Ghana heerst er nog steeds een erg groot stigma op mensen met een handicap, het blijkt maar weer hoe nodig ons onderzoek hier is! Over ons onderzoek gesproken, wellicht is het leuk om hier wat meer over te weten. We gaan dus onderzoek doen naar inclusive education. Dit betekend dat het basisonderwijs in Ghana toegankelijk is voor ieder kind met en zonder beperking. Er zijn veel te weinig scholen beschikbaar die zich focussen op kinderen met een beperking en dus heeft de regering nu besloten om deze kinderen te betrekken in het reguliere basisonderwijs met de nodige aanpassingen waardoor zij toch kunnen deelnemen aan het onderwijs. Wij gaan ons richten op 1 district dat momenteel pilot loopt met inclusive education om te beoordelen in hoeverre dit succesvol is en waar er mogelijkheden zijn tot verbetering. Een mooi voorbeeld van hoe zeer dit nodig is is onze buurjongen. Hij heeft een verstandelijke beperking en zijn moeder vertelde ons dat hij opgroeide in de tijd waarin inclusive education nog niet bestond. Hierdoor heeft hij geen onderwijs gehad en zit hij nu elke dag thuis. Ik heb hem nog nooit het huis zien verlaten. Hij komt nooit buiten het erf en ik zie hem elke dag uren verlangend over het muurtje kijken naar de wereld buiten het erf. Af en toe helpt hij met het ophangen van de was maar verder zit hij zich de hele dag te vervelen. Hij is ook erg verlegen en durft ons niet aan te kijken of gedag te zeggen. Hij maakt op mij een hele ongelukkige en onzekere indruk en doordat ik dit elke dag met lede ogen aanzie ben ik des te gemotiveerder om het inclusieve onderwijs in Ghana te verbeteren, al weet ik dat ik hier slechts een klein aandeel in zal hebben.

Op vrijdag is het tijd voor een leuk uitje. Charlotte heeft al een tijd last van erge heimwee dus we besluiten onze zinnen even te verzetten en een bezoek te brengen aan Bosemtwi lake. Wanneer we aankomen worden we naar een kantoortje gedirigeerd en moeten we uiteraard de nodige cedi’s afstaan om een rondje rond het meer te mogen lopen. Terwijl we onze transactie afhandelen in het kantoor horen we buiten een hoop heisa en zien we een hele stoet mensen langsrennen. ‘Bushmeat!’ (een slang), vertelt de man die met ons aan het afrekenen is. Dan beginnen we onze wandeling, rond het meer zijn 22 communities en het zou zo 10 uur in beslag nemen om een hele ronde te lopen dus we besluiten maar even te kijken na hoeveel communities we het wel weer gezien hebben. Onderweg lopen we door kleine dorpjes vol kleihutjes, omringd door bananen, palm, papaya en cacaobomen,  waar vrouwen in felgekleurde doeken en baby’s achterop hun rug met de handpomp water verzamelen en kinderen zich vermaken met een simpele tak of enkel hun fantasie. Het is een duik terug in de tijd. Na een tijdje lopen komen we aan bij een ranch en we besluiten de tocht verder te zetten op een paard. De ranch is een initiatief van een Franse dame die inmiddels al zo’n 10 jaar in Ghana woont. Ze is een erg vriendelijke en excentrieke vrouw met een enorme dreadlock die ze op haar hoofd heeft gedrapeerd als een soort drol. Ze geeft ons de nodige instructies en we zijn los. Mijn paard heet Gaia en al snel heb ik haar omgedoopt tot Gaia de gulzige gezien ze om de paar meter weigert verder te lopen omdat ze een lekker grasje ziet langs de weg. We maken een mooie rit door het dorpje en langs de waterkant van het kratermeer. Onderweg zien we nog vissers op hun geïmproviseerde vissersbootjes (enigszins platgezaagde boomstammen). Na onze rit op het paard keren we terug naar de ranch waar onze gastvrouw een taxi voor ons regelt gezien het door de afgelegen locatie lastig is om vervoer terug te vinden. We zitten boven op het terras met prachtig uitzicht op het meer wat te drinken wanneer we een enorm hard ronkende motor de heuvel op horen rijden. Het blijkt al snel dat onze taxi waarschijnlijk 20 jaar geleden niet meer door de APK keuring zou zijn gekomen in Nederland. Er mist een zijspiegel, het interieur zit vol roest en scherpe randen, de schakelbak heeft zijn beste tijd gehad maar wonder boven wonder doen de remmen het nog enigszins. De portieren openen alleen wanneer je je hand uit het raam steekt om deze vanaf buiten te openen. We besluiten het er maar op te wagen en rijden de slecht onderhouden, onverharde weg op welke vol zit met metersdiepe kuilen zit. De auto is al vrij laag van zichzelf maar wanneer er 4 zware obroni’s in gaan zitten raken we continu de grond en horen we de onderkant van de auto over de keien schrapen. Op een bepaald moment ontkomen we er daarom ook niet aan even uit te stappen. Aarzelend stopt onze chauffeur voor een flinke kuil in het wegdek en ik merk dat hij ons bijna niet durft te vragen of we het voertuig willen verlaten omdat we te zwaar zijn. Nadat we na deze hindernis weer onderweg zijn hoor ik een vreemd ratelend geluid onder de auto vandaan komen en het duurt dan ook niet lang voordat we weer stoppen en de chauffeur onder de auto duikt om alles weer even te ‘repareren’. Eenmaal van de zandweg af heeft de chauffeur flink de vlam in de pijp. We kijken elkaar even angstig aan en wanneer de beste man de haarspeltbochten op de bergweg in flink tempo door de binnenbocht neemt ontsnappen er af en toe wat zenuwachtige stress-giecheltjes. Het lijkt wel of we opstijgen zoveel geluid komt er uit de motor. Maar goed, uiteindelijk zijn we op de bestemming aangekomen en we leven allemaal nog. In Ghana geldt: werkt het nog, dan gebruiken we het nog. Of het nu met ductape bij elkaar gehouden moet worden of niet. Men gooit hier niets weg. Neem bijvoorbeeld onze buurkinderen. Ik heb ze nog nooit met speelgoed gezien. Ze vermaken zich prima met een kartonnen doos waar ze met wat tandenstokers een huisje van knutselen. Onderweg naar huis passeerden we een dorpje waar een jongen een plastic tasje naar binnen stak. ‘My brother is death!’, schreeuwt hij naar binnen. Hiermee bedoelt hij dat hij geld nodig heeft om de begrafenis te financieren. Achter hem zie ik zijn andere broers posters aanplakken. Het is hier gebruikelijk om de community waarin je leeft op de hoogte te brengen van iemands overlijden via posters. Hierop staat dan de overledene afgebeeld met meestal daarbij diens leeftijd en daarnaast nog wat teksten zoals ‘an unbelieveable loss for humanity!’ en ‘God may have his/her beautiful soul!’. Uit de manier waarop de jongen het ons meld blijkt totaal geen verdriet of rouw. Ik moest zelfs even checken of ik het wel goed verstaan had. Ook hieruit blijkt weer: de dood is hier niets verdrietigs, maar het leven wordt gevierd! Ook een jaar na het overlijden worden er weer ‘jubileum-posters’ opgehangen om iemand te herdenken.

Op zaterdag staat het volgende tripje op de planning. Met een uber rijden we richting het Owabi wildlife sanctuary dat op zo’n 50-60 minuten van Kumasi ligt. Uiteindelijk duurt het zo’n 2,5 uur voordat we onze bestemming bereiken! De chauffeur neemt steeds maar weer zijwegen en raakt telkens verdwaald (of althans, zo claimt hij). Onderweg passeren we de drukste straten in Kumasi. Het verkeer staat hier vaak vast waardoor kooplui kans zien om tussen de auto’s door hun handel te verkwisten. Zakdoeken, luchtverfrissers, kauwgompjes, plantaanchips, frisdrank, beltegoed: alles komt langs. Af en toe zien we wat verkopers rennen wanneer de stoet plots weer begint te rijden en ze net bezig waren met hun transactie. Na een tijdje besluit de uber chauffeur dat hij er genoeg van heeft om vast te staan en steekt daarom ineens over naar de andere weghelft. We rijden dwars door een markt en voor we het weten zijn we aan het spookrijden! Voor de chauffeur blijkbaar de normaalste zaak van de wereld. Uiteindelijk komen we (een soort van) aan op de bestemming. Hoewel we naar het Owabi wildlife sanctuary willen worden we gedropt bij de Owabi dam. Een beveiliger onderschept ons en verteld ons dat we ons hadden moeten melden bij The Headoffice. Desalniettemin wil hij ons wel meenemen naar dit kantoor en voordat we het weten staan we al met 1 been in de jungle. 2 Duitse meisjes die vrijwilligerswerk doen in Kumasi zijn toevallig ook verdwaald en op de verkeerde plek terechtgekomen en dus beginnen we met z’n allen aan de jungletocht. Ook de uber chauffeur wil graag mee, waarschijnlijk omdat hij geld wil zien. Hij geeft ons er de schuld van dat de rit zo lang heeft geduurd maar omdat we via uber hebben geboekt vertellen we hem dat hij gewoon de navigatie had kunnen volgen maar er zelf voor koos om dit niet te doen. Hij is er niet blij mee en laat zich dan ook niet snel afschepen, maar na een tijdje vertrekt hij toch maar. Ondanks mijn spinnenfobie besluit ik toch mee de jungle in te gaan, ik heb immers 2,5 uur in de auto gezeten en ben nu wel van plan iets te zien. Omdat het heeft geregend is het erg glad in de jungle en is het lastig om niet op je billen naar beneden te glijden. Moedig begin ik eraan maar nadat er diverse keren spinnen van formaat grizzlybeer zijn gesignaleerd besluit ik dat ik het wel prima vind om een short-cut te nemen. De gids leidt me naar de dichtstbijzijnde weg naast de jungle en de rest gaat verder door het spinnenwoud. De terugweg naar Kumasi is gelukkig een stuk sneller. We stappen een paar keer over van trotro en voor we het weten zijn we weer thuis. Die avond kijken Sasha, Jasmine en ik mijn lievelingsfilm: Lion. Als je die nog nooit gezien hebt mis je iets in je leven.

Zondag, wasdag. Vol goede moed begon ik die ochtend weer aan mijn wekelijkse handwas. Dit keer was het ook tijd voor alle handdoeken en het beddengoed dus ik trok mijn sportoutfit aan installeerde me op het binnenplaatsje in de schaduw met een emmer, waszeep en mijn stapel was. Ik was nog geen 10 minuten bezig of ik zag 4 oogjes door het gat in de muur naar me staren. De buurman en buurvrouw waren het duidelijk niet eens met mijn handwas-technieken en besloten dat ik drastisch hulp nodig had. Voordat ik het wist kwam de halve familie binnen met wasteilen, krukjes en andere hulpmiddelen. De buurvrouw liet me zien hoe een echte Ghanese huisvrouw de was hoort te doen en onder toeziend oog van haar en de buurman deed ik de rest van de was. Ook tijdens het ophangen van de was volgende de inspectie me op de voet. Een beetje ongemakkelijk was het wel, maar ik weet dat ze het goed bedoelen. De rest van de zondag gebruikte ik om een beetje uit te rusten. De komende week hebben we namelijk een vrij vol programma. We gaan deze week namelijk eindelijk de special schools bezoeken!

Nieuwsgierig naar de schoolbezoeken? Lees dan volgende week weer mijn blog!

Kus!

Lau